LIST DO MATKI /A BRIVELE DER MAMEN/ (1938)
Melodramat
Film w języku jidysz
Reżyseria
Leon Trystan i Józef Green
Wytwórnia
GREEN-FILM
Zarys fabuły*
Debora Berdyczewska z mężem Dawidem oraz trójką dzieci wiedzie biedne życie w małym, żydowskim miasteczku. Trud utrzymania rodziny spoczywa wyłącznie na niej, gdyż jej niezaradny mąż całe dnie spędza na spacerach i wspólnym śpiewaniu z przygodnie spotkanymi znajomymi. To nie jedyne zmartwienie Debory. Jej córka Miriam, zaręczona z Judką, synem krawca Szymona, przyjaciela Dawida, spotyka się potajemnie z nauczycielem tańca, a najstarszy syn Majer żyje marzeniami i snuje nierealne plany na przyszłość. Największą pociechą jest, niebywale uzdolniony muzycznie, najmłodszy syn Aron.
Pewnego dnia, po kłótni z Majerem, który wyrzuca ojcu jego próżniacze życie i obarcza winą za ich biedną egzystencję, Dawid opuszcza dom. Debora, która mimo wielu wad kocha męża nad życie, popada w rozpacz, kiedy dowiaduje się, że za otrzymane od Szymona pieniądze wyjechał do Ameryki…
W rolach wiodących
| Lucy German | Debora Berdyczewska, żona Dawida |
| Mischa German | Stein, dyrektor biura imigracyjnego HIAS** |
| Gerdi Bulmann | Miriam, córka Berdyczewskich |
| Maks Bożyk | krawiec Szymon, przyjaciel Dawida |
W pozostałych
| Aleksander Stein | Dawid Berdyczewski |
| Edmund Zayenda (w czołówce: Edward Sternbach) |
Aron Berdyczewski vel Arnold Berd |
| Chana Lewin | Małka, żona Szymona |
| Izaak Grudberg | Majer, syn Berdyczewskich |
| Irving Bruner | Aron, syn Berdyczewskich jako dziecko |
| Leon Kaswiner | nauczyciel tańca |
| Symcha Fostel | kantor w miasteczku |
| Samuel Landau | Hersz, właściciel sklepu bławatnego |
| oraz | |
| Abraham Ellstein | dyrygent orkiestry na występie Arnolda Berda |
| i inni |
Do filmu (aktorzy - Edmund Zayenda)
Edmund Zayenda urodził się 28 września 1906 roku w Drohobyczu (Austro-Węgry - w latach 1923-1945 w granicach Polski) jako Edmund Julian Sternbach. W 1938 roku E.J.Sternbach złożył wniosek o zmianę nazwiska na Zayenda. W Krakowskim Kurierze Wieczornym (nr 205, niedziela, dnia 31 lipca 1938, str. 8) ukazała się notatka o treści:
„Komisariat Rządu na m. st. Warszawę podaje do powszechnej wiadomości, że niżej wymienione osoby złożyły prośbę o udzielenie im zezwolenia na zmianę nazwisk:
Pozycja 11:
Sternbach Edmund-Julian, syn Mechela i Małki z Wajsmanów, ur. 28 IX 1906 – na nazw.Zayenda”.
Mimo, że E.J. Sternbach wniosek o zmianę nazwiska złożył w 1938 roku, to już wcześniej występował pod nazwiskiem Zayenda (w filmie „Ada, to nie wypada” z roku 1936) oraz w licznych występach radiowych i estradowych. E.J. Zayenda wystąpił również w filmach „Mateczka” (1938) oraz „List do matki” (1938). W czołówkach obu filmów wymieniony jest jako Edward Sternbach.
Edmund Zayenda w 1939 roku opuścił Polskę i wyjechał do Stanów Zjednoczonych, zmarł 18 maja 1990 roku w Broward na Florydzie.
Oprawa muzyczna
Muzykę skomponował Abraham Ellstein, który pojawia się również w filmie w epizodycznej roli dyrygenta orkiestry na występie Arnolda Berda.
* zakładka ‘Wstęp’
** http://www.jhi.pl/psj/HIAS